Geschiedenis Home → Geschiedenis

Collegium Medicum Antverpiense – KARVA

Het Collegium Medicum Antverpiense werd op 28 april 1620 opgericht bij keuze van de Stadsmagistraat en is een van de oudste medische verenigingen ter wereld. KARVA is ontstaan uit de vroegere “Geneeskundige Kring van Antwerpen”. Dat Collegium leeft heden nog voort als VZW onder de naam Koninklijke Artsenvereniging van Antwerpen.

De Geschiedenis

Antwerpen in 1620

Hoe zag Antwerpen er uit in 1620 ? Wel, eigenlijk niet zo best. De oorzaak daarvan is een substantiële ‘aderlating’ van demografische en intellectuele aard, die het onherroepelijk einde betekende van Antwerpen’s befaamde gouden eeuw. En wat was het trauma dat hiertoe geleid heeft? Dat staat gebeiteld in ons collectief geheugen: het welbekende jaar 1585, dat tot op heden de Achilleshiel en de pijnlijke eksteroog is van elke Antwerpse intellectueel. Meerbepaald: de sluiting van de Schelde die volgde op jarenlange religieuze twisten, de Spaanse furie en andere kommer en kwel. Dit bezegelde het lot van Antwerpen als centrum van vrije handel en – veel belangrijker nog – als centrum van vrije ideeën.

De Geneeskunde in 1620

En met de geneeskunde in onze kontreien was het al niet zoveel beter gesteld. Aan de ene kant waren er regelmatig grote epidemieën zoals de pest, toen de ‘haestige sieckte’ genoemd omwille van haar snel fataal verloop. En aan de andere kant floreerde er een bont allegaartje van charlatans. Geslepen individuen die door allerlei bizarre praktijken poogden hun kostje te verdienen op de kap van hun onfortuinlijke medemens. De algemene teneur was dan ook in medische middens: er moet hier iets gebeuren.

Collegium Medicum Antverpiense

De noodzaak om epidemieën te bestrijden en de beroepsbelangen te verdedigen heeft dan ook de aanzet gevormd tot het stichten van het Collegium Medicum Antverpiense, de directe voorloper van onze vereniging van vandaag. Maar er was nog een element dat deze zaak heeft bespoedigd: een legaat van meer dan duizend waardevolle boeken van een zekere Dr. Johan Ferreulx. Om dit legaat in ontvangst te kunnen nemen moest een passend wettelijk kader gecreëerd worden en mede daardoor werd de oprichting van het Collegium een feit. In 1620 al: het gaat hier dus om één der oudste beroepsverenigingen te wereld. De bevoegdheden van dit Collegium waren aanzienlijk: Geldigheid diploma’s nagaan, strijd tegen kwakzalvers, Inspecteren Officinae der Apothekers, … Maar ook een filantropische bekommernis – het verstrekken van kosteloze zorgen aan behoeftigen – die van bij de oorsprong integraal deel uitmaakte van de missie van het Collegium. En dat Collegium functioneerde vrij goed, zodat het zich in de volgende decennia volop kon profileren als hét bastion van de Antwerpse geneeskunde. Dit alles in een tijdperk van voorzichtig herstel. Herstel dat natuurlijk werd gevoed door de artistieke bloeiperiode van de contra-reformatie, maar ook door enkele key-sectoren waarin Antwerpen het goed bleef doen.

1817

Gedurende 200 jaar deint het Collegium mee op de golven van de geschiedenis, samen met onze stad onder de Spaanse, Oostenrijkse en Franse overheersing. Wat daarbij opvalt is dat het Collegium vooral een grote activiteit ontplooit in crisissituaties, zoals bij een belangrijke tyfusepidemie op het einde van de 18de eeuw en bij de slag van Waterloo. Na zo’n periodes van bloei volgen vaak periodes van neergang. Zo ging het Collegium over tot voorlopige ontbinding in 1817.

1834

Om dan vervolgens in het jonge België uit zijn asse te herrijzen onder vorm van de Société de Médecine d’Anvers en, enige decennia later, haar complementaire tegenhanger, de Cercle Médical d’Anvers. De Société was een wetenschappelijke vereniging met veel aandacht voor de sociale aspecten van de geneeskunde: de grote problemen van die tijd zoals kinderarbeid, alcoholisme, tuberculose en de preventie van arbeidsongevallen. De missie van de Cercle was meer corporatistisch doch tegelijkertijd ook deontologisch, wat toen – merkwaardig genoeg – niet werd beschouwd als onverenigbaar.

Artsenhuis – 1919

Ook hier volgen jaren van wisselende bloei met, andermaal, de opmerkelijke vaststelling: na een crisisperiode volgt telkens een duidelijke heropleving. Zo zien we een booster na de eerste W.O., toen het majestueuze Geneesherenhuis in de Louizastraat – nog altijd onze vaste stek – werd aangeschaft en feestelijk werd ingehuldigd. Daartoe werd zelfs een speciaal obligatiefonds uitgeschreven – met coupons aan 4% voor wie het interesseert.

300-jarig bestaan – 1920

Ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan van het Collegium werd in 1920 een groot congres georganiseerd over de geschiedenis van de geneeskunde. De bezieler daarvan was Dr. Tricot-Royer.

Antwerpen’s Geneeskundige Dagen – GDA 1946

In de naoorlogse periode was de behoefte aan medische bijscholing enorm groot. En om daaraan tegemoet te komen, werd in 1946 de eerste editie van de Geneeskundige Dagen van Antwerpen georganiseerd. Het programma daarvan vormt in feite al de blauwdruk van de huidige edities. Na een openingszitting zijn er tal van bijscholingsactiviteiten, gekoppeld aan een farmaceutische beurs en een socioculturele omlijsting.

KARVA – 2009

KARVA is ontstaan uit de vroegere “Koninklijke Geneeskundige Kring van Antwerpen” (BS 2009 07 02). Hij leeft heden voort als VZW onder de naam Koninklijke Artsenvereniging van Antwerpen.

Presentatie – GDA 2005

De geschiedenis hiervan werd mooi uiteengezet door Dr. Serge Coopman, bij de opening van de Geneeskundige Dagen 2005.